A norma UNE-ISO 690:2024 "Directrices para a redacción de referencias bibliográficas e de citas de recursos de información" describe un conxunto de principios e directrices prácticas para a creación de referencias e requisitos para a cita de recursos de información. Os recursos de información que poden ser citados son de diversos tipos, tales como documentos impresos e electrónicos, de monografías a publicacións seriadas, de recursos cartográficos a audiovisuais, de software a conxuntos de datos, de patentes a informes e sitios web.
O sistema de citas baséase nun conxunto de elementos de metadatos comúns para os recursos de información acompañados dun conxunto de regras de representación. O sistema de citación descrito pode considerarse como un marco configurable para construír estilos de citas. Por exemplo, os símbolos delimitadores e separadores de contexto e as regras no mecanismo de representación de citas poden substituírse por outros métodos ou características tipográficas. É posible adoptar unha orientación parcial deste documento e aplicala a calquera estilo de cita, como as directrices de citación publicadas por revistas científicas ou universidades. Este documento utiliza un modelo de estilo de cita, pero non indica preferencia por un estilo de cita sobre outro.
As publicacións seriadas atópanse dentro do grupo dos recursos continuos, onde se atopan follas soltas ou repositorios dixitais.
As designacións numéricas das publicacións seriadas dixitais poden discernir nas súas designacións numéricas ou cronolóxicas respecto ás tradicionais. Por exemplo, pode haber só volumes e artigos e non números, cousa que haberá que ter en conta á hora de citar.
A táboa seguinte mostra os elementos, en orde, que deben incluírse nas referencias de artigos e outras partes dentro dunha publicación seriada.
Formato da referencia:
Os artigos e números das revistas e boletíns deberían citarse ben por data ou por volume e número, dependendo do modelo de publicación. Se se dispón de ambas as opcións, a cita debe especificar o volume e o número.
ANDREWS, M., et al. Growth of Chara Lispida II. Shack adaptation. Journal of Ecology. London: Oxford Blackwell. 1984, 72(3), pp. 885-895. ISSN 0022-0477.
QUINTANA-ASCENSIO, P. F., et al. Predicting landscape-level distribution and abundance: Integrating
demography, fire, elevation and landscape habitat configuration. En línea. [acceso mediante pago].
Journal of Ecology (En línea). 02 de abril de 2018. Disponible en: https://doi.org/10.1111/1365-
2745.12985. [Consulta: 06-12-2019].
No caso de ser preprints:
BLOSS C. S., N. E. WINEINGER, M. PETERS [et al.]. A prospective randomized trial examining health care utilization
in individuals using multiple smartphone-enabled biosensors Preprint. bioRxiv. 2015-10-28. Disponible en:
https://doi.org/10.1101/029983. [Consulta: 12-07-2018]
As citas de publicacións seriadas en liña deben conter información de acceso en liña.
Acta Zoologica (Oxford. Online). Wiley, 1920–. Wiley Online Library (distribuidor). ISSN 1463-6395. Disponible en: https://onlinelibrary.wiley.com/journal/14636395. [acceso mediante pago].
[Consulta: 23-07-2018].
Os esquemas de numeración das publicacións seriadas en liña deberían rexistrarse como tales. Os metadatos proporcionados no artigo (por exemplo, a data de publicación e a licenza) poden utilizarse na cita se se considera oportuno.
STONE, Richard A., Alice M. McGLINN, Ranjay CHAKRABORTY y otros. Altered ocular parameters from circadian clock gene disruptions. PLoS one 14(6): e0217111 June 18, 2019. License: CC BY 4.0 EN. Disponible en: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0217111. [Consulta: 24-06-2019].
Se unha publicación seriada en liña non utiliza esquemas de numeración, non debería proporcionarse ningún.
MON, Sierra. Ancient Civilizations: Matte Painting Winners Interview. ArtStation Magazine. June 20, 2017. Disponible en https://magazine.artstation.com/2017/06/ancient-civilizations-matte/. [Consulta: 09-08-2020]
Se se fai referencia a un componente dunha serie en liña, debería utilizarse unha ligazón baseada nun PID (Identificador persistente) sempre que sexa posible. Pode utilizarse un URI se o recurso non ten este identificador.
STRINGER, John A., et al. Reduction of RF-induced sample heating with a scroll coil resonator structure for solid-state NMR probes. En línea. Journal of Magnetic Resonance C. Elsevier. vol. 173, n. 1 (March 2005), pp. 40–48. Disponible en: https://doi.org/10.1016/j.jmr.2004.11.015. [Consulta: 06-06-2016].
No caso dos artigos de xornal, a data de publicación debería substituír ao volume e ao número.
MADDOX, Brenda. DNA’s double helix: 60 years since life’s deep molecular secret was discovered. En línea. The Guardian. 22-02-2013. Guardian Media Group. ISSN 1756-3224. Disponible en: https://www.theguardian.com/science/2013/feb/22/watson-crick-dna-60th-anniversary-double- helix. [Consulta: 13-05-2020]
Unha monografía impresa, como un libro, pode ser citada usando as normas de cita típicas para monografías.
FARRAR, Frederic William. Eric, or Little by Little: a tale of Roslyn School. London: Hamilton, 1971.
A copia dixital dunha monografía debería citarse coa ligazón se o libro está accesible en Internet.
GEHERIN, David. Small towns in recent American crime fiction. En línea. Jefferson, NC: McFarland & Co., 2015. ISBN 978-1-4766-1918-7. Disponible en: EBSCOhost. [acceso mediante pago].
HOMER. The Iliad of Homer. Traducción del griego. Alexander POPE (trad.). Londres: Impreso por J. Walker, 1813. Disponible en: Google Books (distribuidor), https://books.google.fi/books?id=8UN9Z9FYQFkC.
As monografías compostas por varios volumes poden indicarse así.
PARKER, T. J. y W. A. HASWELL. A text book of zoology. 6ª ed. vol. 1 revisado por Otto LOWENSTEIN; vol. 2 revisado por C. FORSTER-COOPER. London: Macmillan, 1940.
Se unha monografía se cita como exemplar, soe indicar o tamaño.
WALTON, Izaac. The Compleat Angler. 4a edición. 8o pequeño, 144 mm 83 mm. xvi + 255 + [16] páginas. Londres: R. Marriot, 1668.
FLORUS, Lucius Annaeus. De Gestis Romanorum. 10 cm 7,5 cm 63 + 212 (hojas) + 7 páginas. Venecia: Francesco Rampazetum, 1559. Proveedor: M. Benjamin Katz (Toronto). Ítem: La página 89 falta donde la costura se está soltando. Catalogado en: https://www.mbenjaminkatzfinebooksraremanuscripts.com/product/2313/L-FLORI-De-Gestis- Romanorum-Lucius-Annaeus-Florus. [Consulta: 09-08-2020].
Para os libros electrónicos debería especificarse a edición, o tipo de soporte, o tipo e/o formato de arquivo do libro electrónico citado, pero de modo que non quede obsoleto rapidamente.
Se o libro electrónico citado non ten números de páxina, o texto da cita pode utilizar calquera dos seguintes elementos:
– un número de parágrafo do principio do libro, se se proporciona;
– un número de parágrafo dentro dun capítulo;
– un título ou unha versión abreviada do mesmo entre comiñas.
Se o libro electrónico citado ten capítulos, seccións e parágrafos numerados, poden utilizarse.
Uno de los puntos principales del autor es que "la gente no surge de la nada" (Gladwell, 2008,
capítulo 1, sección 2, párrafo 5).
Audiolibros
BAUM, L. Frank. The Wonderful Land of Oz. Archivo de audio, MP3; en línea. Etext no. 17426. Roy TRUMBULL (narrador). Project Gutenberg, 2005. Disponible en: https://www.gutenberg.org/files/17426/17426-readme.htm. [Consulta: 22-06-2020].
A cita dentro do texto dun audiolibro debería especificar a sección correspondente.
(Beowulf, 01:12:17/01:15:42).
Estes son os metadatos, en orde, para as partes componentes dunha monografía.
Se se cita unha parte dunha monografía (p. ex. un artigo da enciclopedia), proporcionarase a información sobre o recurso de información fonte xunto con información de localización sobre a ubicación do recurso de información citado dentro do recurso de información fonte.
JUTURU, Vijaya. Type 2 Diabetes. En: Encyclopedia of Obesity, vol. 2, pp. 158–159. Sage Publications,
2008.
Se se coñecen o identificador e o creador do recurso de información fonte, proporcionaranse para facilitar a identificación do recurso fonte.
JUTURU, Vijaya. Type 2 Diabetes. En: Kathleen KELLER (ed.). Encyclopedia of Obesity, vol. 2. pp. 158-159. Sage Publications, 2008. ISBN 978-1-4129-5238-5.
A localización da parte dun recurso de información debería indicarse segundo a navegación xerárquica se o recurso de información non está paxinado.
GREAT BRITAIN. Data Protection Act 1984. Anexo 1, c 35, Parte 1, Capítulo 7. London: HMSO.
A redacción das referencias tanto para os libros de actas como para as comunicacións publicadas neses libros seguen o formato dos libros e dos capítulos de libros respectivamente.
Libros de actas:
LÁZARO, Luis Alberto e PORTO REQUEJO, María Dolores (eds. lit.). English and American studies in Spain: new developments and trends. Alcalá: Universidad, Servicio de Publicaciones, 2015. ISBN: 978-84-16599-11-0.
Actas do Congreso Internacional de Estudios sobre Rosalía de Castro e o seu tempo: (Santiago, 15-20 xullo de 1985). Santiago de Compostela : Servicio de Publicacións da Universidade, 1986. ISBN: 84-7191-399-2. (o título é o primeiro elemento se non se pode identificar ningunha persoa ou entidade responsable).
Comunicacións individuais:
PÉREZ ESCOLAR, M. El cambio ecológico de la comunicación do it yourself. Transformación del escenario mediático tradicional desde la perspectiva del prosumidor. En: Actas del I Congreso Internacional Comunicación y Pensamiento. Comunicracia y desarrollo social. Sevilla: Egregius, 2016, pp. 19-34.
CEREZO GALÁN, Pedro. La antropología del espíritu en Juan de la Cruz. En: Actas del Congreso Internacional Sanjuanista, (Ávila 23-28 de septiembre de 1991). [S.l.]: [s.n.], 1991, pp. 128-154
Nota: As actas numeradas dunha serie de congresos deberían tratarse como nas publicacións seriadas se o congreso ten un título colectivo.
PIMENTEL, J. Entre el imperio vegetal y el sagrado enigma. Linneo, Goethe y el lenguaje de las plantas. En OLMOS, R., CABRERA, P. y MONTERO, S. (eds.). El reino vegetal en el imaginario religioso del Mediterráneo. Madrid: Polifemo, 2005, pp. 297-320.
A referencia consta de dúas partes: a primeira parte da referencia contén os datos do capítulo ou da parte.
Pimentel, J. Entre el imperio vegetal y el sagrado enigma. Linneo, Goethe y el lenguaje de las plantas.
A continuación, os datos da obra principal e as páxinas que abarca o capítulo
En: OLMOS, R., CABRERA, P. y MONTERO, S. (eds.). El reino vegetal en el imaginario religioso del Mediterráneo. Madrid: Polifemo, 2005 pp. 297-320.
Outro exemplo de relatorio dispoñible en formato electróncico:
PÉREZ ESCOLAR, M. El cambio ecológico de la comunicación do it yourself. Transformación del escenario mediático tradicional desde la perspectiva del prosumidor. En: Actas del I Congreso Internacional Comunicación y Pensamiento. Comunicracia y desarrollo social [en liña] . pp. 19-34. Sevilla: Egregius, 2016. [consulta: 6 xullo 2017]. Dispoñible en: http://hdl.handle.net/11441/50406
As teses e traballos académicos publicados reciben o mesmo tratamento na redacción das referencias que os libros.
O tipo de recurso de teses doutorais e teses de maestría debería indicarse na cita.
Traballos publicados:
PACHECO VIEIRA, Elvira. Capital humano como factor de convergencia: análisis econométrico de la euroregión Galicia-Norte de Portugal. Santiago de Compostela: Universidade. Servizo de Publicacións e Intercambio Científico, 2007. ISBN: 978-84-9750-891-9.
LASCURAIN SÁNCHEZ, María Luisa. Análisis de la actividad científica y del consumo de información de los psicólogos españoles del ámbito universitario durante el período 1986-1995. Director: Elias Sanz Casado. Universidad Carlos III de Madrid, Departamento de Biblioteconomía y Documentación, 2001
Traballos inéditos:
CONDE LÓPEZ, Rosa María. La música histórica en Cantabria: fondos documentales (siglos XI-XIX) [Tese de doutoramento inédita]. Universidad de Cantabria, 2015
SEVILLA RUIZ, D. 2008. Desarrollo del modelo de componentes distribuido Corba Lightweight Components (CORBA-LC). A. F. Gómez Eskarmeta y J. M. García Carrasco (dir.) [Tesis doctoral inédita]. Universidad de Murcia.
O arquivo dixital ou repositorio institucional no que se atopa o recurso de información citado debería indicarse.
MACKIE, A. G. The Impact of National Identity on the Brexit Vote: Explaining the Variance in Support of the European Union Between Scotland and England. Tesis de maestría. Helsinki: University of Helsinki, Faculty of Social Sciences, 2016. Disponible en: E-thesis, http://urn.fi/URN:NBN:fi:hulib-201807022863. [consulta: 08-03-2022].
FERNÁNCEZ GARCÍA, Eva. Monasterio de San Martiño de Ozón: pasado, presente y futuro [en línea]. FERNÁNDEZ MADRID, Joaquín (titor) Traballo fin de mestrado. Universidade da Coruña, 2016. [consultado: 13 xullo 2017]. Dispoñible en: http://hdl.handle.net/2183/17310
Debe indicarse o nome do organismo de normalización.
INTERNATIONAL ORGANIZATION FOR STANDARDIZATION (ISO). ISO 690:2010, Information and
documentation — Guidelines for bibliographic references and citations to information resources.
As normas poden citarse cunha referencia sen data. Simplemente omítese.
INTERNATIONAL ORGANIZATION FOR STANDARDIZATION (ISO). ISO 8601-1, Date and time.
presentations for information interchange. rt 1: Basic rules.
Pódese citar unha edición concreta dunha norma. Dita referencia so cobre a edición indicada; non se inclúen as futuras modificacións desa edición (correccións e enmendas) nin as da norma.
INTERNATIONAL ORGANIZATION FOR STANDARDIZATION (ISO). ISO 14001:2004, Environmental management systems — Requirements with guidance for use.
Nunha referencia datada, poden incluírse todas as correccións e modificacións publicadas engadindo unha frase equivalente a "(completa)" despois da edición na lingua da cita.
INTERNATIONAL ORGANIZATION FOR STANDARDIZATION (ISO). ISO 14001:2004 (completa),
Environmental management systems — Requirements with guidance for use.
Se a norma é unha publicación conxunta de dous ou máis organismos de normalización, pódese seleccionar un deles como creador principal.
INTERNATIONAL ORGANIZATION FOR STANDARDIZATION (ISO). ISO/IEC TS 31035-2:2014, Information technology — Digital publishing — EPUB3 — Part 2: Publications. Disponible en: https://www.iso.org/standard/63567.html [Acceso mediante pago]
Unha publicación conxunta pode ter asignados diferentes identificadores de publicación por parte de diferentes organismos de normalización. Neste caso, estes identificadores deberían aparecer, para maior claridade, separados polo símbolo "|".
INTERNATIONAL ORGANIZATION FOR STANDARDIZATION (ISO). ISO/IEC 13818-1:2007 | Recommendation ITU-T H.222.0 (2006), Information technology — Generic coding of moving pictures and associated audio information: Systems.
Se a mesma norma foi publicada por dous ou máis organismos de normalización, debería citarse a norma utilizada.
INTERNATIONAL DIGITAL PUBLISHING FORUM. EPUB Publications 3.0. Recommended specification 11-October-2011. En línea. Disponible en: http://idpf.org/epub/30/spec/epub30-publications- 20111011.html [Consulta: 14-04-2019]
As normas internacionais, os borradores finais de normas internacionais (FDIS, Final Draft International Standards) e os borradores de normas internacionais (DIS, Draft International Standards) poden citarse, mentres que as versións anteriores non deben citarse. Unha vez se publica a norma internacional, xa non pode citarse.
Os borradores de Recomendacións da ITU poden ser citados como "Borrador de nueva Recomendación" co seu nome provisional.
INTERNATIONAL TELECOMMUNICATIONS UNION. Borrador de nueva Recomendación ITU-R BT.[COLOURDIFF], Objective metric for the assessment of the potential visibility of colour differences in television.
Os borradores de Internet (documentos de traballo) da IETF (Internet Engineering Task Force) poden citarse como "proxecto en curso". A edición do borrador débese incluír despois do título como información adicional. Se o borrador é unha contribución individual, a persoa autora ou persoas autoras deben ser os creadores principais.
KUNZE, J. y E. BERMES. The ARK Identifier Scheme (draft-kunze-ark-27). En línea. Borrador de Internet [proyecto en curso]. Internet Engineering Task Force, 21-02-2021. Disponible en: https://datatracker.ietf.org/doc/draft-kunze-ark/ [Consulta: 16-03-2021].
Se se fai referencia a unha norma internacional adoptada ou traducida, débese citar a norma nacional no canto da norma internacional orixinal.
STANDARDISOIMISLIITTO (SFS). SFS-ISO 2108:2018, Tieto ja dokumentointi. Kirjan kansainvälinen standarditunnus (ISBN). Helsinki: SFS, 2018
Se a información da norma adoptada citada non facilita a localización da norma de orixe, por exemplo, se o identificador e o título do documento non coinciden cos da norma de orixe, a norma de orixe debería citarse tamén a través da relación "adopción de".
É posible citar varias partes dunha serie de normas utilizando unha referencia explícita. Estas partes poden indicarse no identificador do documento da serie de normas e todos os títulos das partes deberían omitirse na cita.
INTERNATIONAL ORGANIZATION FOR STANDARDIZATION (ISO). ISO 8601- {1,2}, Date and time — Representations for information interchange.
INTERNATIONAL ORGANIZATION FOR STANDARDIZATION (ISO). ISO 22745- {1–2,13–14}, Industrial automation systems and integration — Open technical dictionaries and their application to master data.
É posible facer unha referencia xeneral que abarque todas as partes dunha serie de normas. Dita referencia debería indicarse cunha frase equivalente a "(todas as partes)", na lingua da cita, colocada despois do identificador do documento da serie de normas, omitindo todos os números das partes e os títulos.
INTERNATIONAL ORGANIZATION FOR STANDARDIZATION (ISO). ISO 8601 (todas las partes), Date and time — Representations for information interchange.
Estes informes soen identificarse polo título e o número da serie. Nas referencias a estes recursos, o título e o número da serie son elementos esenciais.
A táboa recolle, en orde, os elementos da referencia.
MITCHELL, D. e LOADER, A. Investigation of pollutant emissions from crematoria. Stevenage: Warren Spring Lab., 1993. WSLLR-908 (PA).
CORREA-LÓPEZ, M., PACCE, M. e SCHLEPPER, K. 2019. Exploring trend inflation dynamics in euro area countries. Documentos de trabajo Banco de España, nº 1909.
Na táboa recóllense os elementos, en orde, que deben incluírse nas referencias.
O nome do propietario ou creador solicitante debe preceder ao título do documento da patente. O código do país e a designación oficial da serie dentro da cal está numerado o documento da patente deben ir a continuación. O número de serie da patente debería ser suficiente como numeración. O número da patente debería presentarse como na solicitud/publicación orixinal da patente.
Se non queda claro na referencia, debería indicarse que o recurso de información citado é unha patente.
No caso das patentes, debería emplearse o código de país da norma ISO 3166-1 ou o código ST3 da Organización Mundial da Propiedade Intelectual (OMPI).
GB [para el Reino Unido]
Os inventores da patente poden aparecer na referencia como creadores secundarios coa función de "inventor". Isto é innecesario se a solicitude de patente foi presentada pola mesma persoa.
Reginald John ENGLAND (inventor)
Pódese dar información adicional entre o título e a designación oficial, como:
– calquera símbolo de clasificación
– as datas de solicitude e/ou concesión
CARL ZEISS JENA, VEB. Anordnung zur lichtelektrischen Erfassung der Mitte eines Lichtfeldes. Suiza, especificación de patente 608626. 15-01-1979.
Na referencia deberían indicarse os números de patente pertinentes, como o número de solicitude de patente e o número de concesión da patente.
GB Especificación de patente 1060631.
A data de presentación da solicitude de patente pode indicarse precedida por "Data de solicitude:" ou a súa abreviatura "Sol.:".
BLACKBERRY LTD (CA). Method and handheld electronic device having a graphical user interface which arranges icons dynamically. Inventores: Mihal LAZARIDIS y David Paul YACH. U.S.A. solicitud de patente US201615059466 20160303. Sol. 30-06-2016. US Patent Office. Disponible en: https://worldwide.espacenet.com/ [Consulta: 12-05-2017].
A data de publicación da patente pode indicarse precedida de "Data de concesión:" ou da súa abreviatura "Conc.:".
HYSEN, Eric. Let’s build the road network of civic technology. En línea. En: Open Knowledge Festival – Day 2. Disponible en: YouTube (distribuidor), https://www.youtube.com/watch?v=0UNRZEsLxKc#t=54m52s.
Pódense incluír outros creadores como productor/es, guionistas e intérpretes principais.
GARLAND, Alex (director). Annihilation. Película; Blu-Ray. Scott RUDIN (productor), Natalie PORTMAN y Jennifer Jason LEIGH (intérpretes). [London]: DNA Films, 2018
Debe incluírse información sobre o soporte e/ou o formato se é necesario para identificar os dispositivos de reprodución adecuados.
Frendit: Vuosi 6 jaksot 1–24. DVD. Warner Bros. and Sandrew Metronome Distribution Finland
(distribuidor), 2000.
A data principal é o ano da estrea inicial no país de produción.
Débese incluír o medio, o soporte e a súa data de publicación se as características son relevantes.
NOLAN, Christopher (guionista, director). Inception. Película. 2010. [4K UHD + Blu-ray, 2015]
Debería incluírse o estudo cinematográfico ou o distribuidor, coa ubicación se é relevante e coñecida. Se o productor cambiou desde a estrea orixinal da película e se amosa o productor actual, a data debe reflectir o cambio.
LUCAS, George (director). Star Wars: Episode IV – A New Hope. Película. Twentieth Century Fox, 1977.
PASSER, Ivan (director). Cutter’s Way [Cutter and Bone]. Película. Gürian Entertainments & United Artists, 1981.
Se o recurso de información citado é un vídeo publicado en liña, a referencia debería conter a data de publicación.
PSY [nombre artístico de 박재상 [Park Jae-sang]]. PSY - GANGNAM STYLE (강남스타일) M/V. Seoul: YG Entertainment Inc., 15-07-2012. Disponible en: Youtube (distribuidor), https://www.youtube.com/watch?v=9bZkp7q19f0.
Os exemplos de material cartográfico inclúen mapas, atlas, recursos de arquivos cartográficos e conxuntos de datos.
Na táboa táboa seguinte inclúense, en orden, os elementos que deben incluírse nestes recursos.
O título debería ser, en orde de preferencia:
a) un título sobreimpreso;
b) un título no panel de títulos;
c) un título nos metadatos incrustados;
d) un título dentro da cuadrícula ou outro bordo que encerre o detalle dun mapa;
e) un título en calquera outro lugar, incluídas as fontes de metadatos externas.
Se non o hai, pode elixirse un título que describa o contido do recurso.
Se son unha serie de mapas, debería indicarse a escala e a designación da serie se é necesario para distinguilos doutras series.
Aínda que non figure no título, debe indicarse tamén o tema e a área cartográfica.
Gull's eye view [de Hugh Town, St *Mary’s, Illas Sorlingas]
O rol de creador pode indicarse no mapa mediante termos como “por”, “*cartógrafo”, “compilado”, “corrixido”, “dedicado”, “editado”, “deseñado”, “debuxado”, “copiado”, “realizado” ou “actualizado”. Debe indicarse o nome da persoa que contribuíse de maneira importante na elaboración dese recurso.
Se aparecen editor e impresor, só debe nomearse o impresor.
A serie debe citarse como aparece no recurso, precedida se se considera oportuno, da palabra "Serie".
A escala debe indicarse como *proporcion (1:100.000) ou como apareza no recurso. Se non aparece, pode sinalarse "Escala indeterminable" ou "Escala non indicada".
A altura indícase alto x ancho en milímetros. Se son tridimensionais, ao final engadirase a profundidade.
Se o recurso está dispoñible na internet, debería indicarse o seu URL.
GOOGLE. [York, UK]. Google Maps, 2019. Disponible en: https://www.google.com/maps/@53.9586419,- 1.1156109,12z. [Consulta: 05-09- 2019]
Os programas e aplicacións deberían citarse como os recursos de información tradicionais, como as publicacións impresas e electrónicas.
Debido á diversidade de programas e aplicacións, é imposible proporcionar unha lista completa de elementos de metadatos que deberían ou poderían utilizarse ao citar estes recursos. Poden estar presentes, por exemplo, os seguintes.
O nome do creador debe figurar con preferencia ao distribuidor. Se non se acredita ao creador nen ao persoal programador, entón a organización que edita o programa será a creadora.
ORACLE CORP. MySQL®. Programa. Edición para empresas. Oracle, 2015. [Consulta: 23-03-2016].
RIBOSE INC. metanorma-standoc. Programa. Versión 1.3.1, 2019-09-04. Disponible en: GitHub
(distribuidor), https://github.com/metanorma/metanorma-standoc. Véase además: https://www.metanorma.com.
O deseñador do sistema dun programa debería ser tratado como o creador. Se non se sinala, será creador o principal desenvolvedor.
A data de publicación é aquela en a versión do programa foi lanzado para o seu uso.
A cita debería incluír a edición ou versión do programa utilizado para apoiar a *reproducibilidad.
Se non hai un identificador procesable e *persistemte pódese utilizar o URL como ligazón. Software Heritage Arquive, que arquiva programas de código aberto de diversas fontes, asigna identificadores para recursos de información recollidos no arquivo.
Se a cita non é específica da versión, a data de publicación pode substituírse pola data da cita, que debería ser a data na que se accedeu ao programa no contexto do material ao que se fai referencia.
Se se coñece a licenza, debería especificarse.
Licencia: BSD.
Licencia: MIT
A cita debería proporcionar os metadatos técnicos ou unha ligazón a estes, necesarios para poder usar o programa.
VILLANOVA UNIVERSITY. VuFind. Release 4.1.2. Programa. Philadelphia [US-PA]: Villanova University, 2017. Licencia: GNU GPL 2.0. Disponible en: GitHub (distribuidor), https://github.com/vufind-org/vufind. [Consulta: 02-03-2018]. Ver además: https://vufind-org.github.io/vufind/. [Consulta: 19-03-2020]
A versión dun sistema operativo só debe incluírse se se considera necesaria porque é unha información que queda rapidamente obsoleta.
A versión dos programas só debería incluírse se é necesario, pois é unha información que queda rapidamente obsoleta.
Os xogos electrónicos deben ser citados da mesma maneira que os programas.
FIRAXIS GAMES. Sid Meier’s Civilization VI: Gathering Storm. Juego. Edición para Windows. Novato: 2K, 2016. Requisitos del sistema recomendados: Windows 7×64 / Windows 8.1×64 / Windows 10×64; Cuarta Generación Intel Core i5 2,5 GHz o AMD FX8350 4,0 GHz o superior; 8 GB RAM, 16 GB espacio disponible; AMD 7970 o nVidia 770 o superior con 2 GB, DirectX 11 Tarjeta de vídeo. Disponible en: https://civilization.com
Esta ISO só proporciona directrices para citar conxuntos de datos de investigación electrónicos.
Os conxuntos de datos adoitan requirir documentos relacionados como libros de codificación e cuestionarios usados para colleitar datos. Estes programas e esta documentación poden ser esenciais para que os datos se presenten de maneira correcta. Estes recursos relacionados poden citarse independentemente.
A continuación, os elementos, en orde, para ser incluídos nas referencias.
Deberíanse incluír na referencia as licenzas tanto dos datos en si como dos recursos de información relacionada, talles como programas, se estes recursos non están en dominio público.
Débense proporcionar os nomes e as funcións dos creadores mencionados na documentación dos conxuntos de datos e o nome completo do responsable do proxecto ou da organización.
O nome da organización ou organizacións de aloxamento tamén se debe referenciar. Se un identificador da organización (por exemplo, ISNI, ORCID ou ROR) é coñecido, debería ser proporcionado entre corchetes despois do nome.
TURNER, D.P., W.D. RITTS, y M. GREGORY. BigFoot NPP Surfaces for North and South American Sites, 2002–2004. Conjunto de datos. Oak Ridge National Laboratory Distributed Active Archive Center [ORNL DAAC], Oak Ridge [US-TN], 2006
Se o conxunto de datos de investigación citado foi creado por un proxecto e non se describen autores persoais, o proxecto pode ser especificado como autor. Débese proporcionar información do nome da organización que aloxa os proxectos.
Os identificadores persistentes, talles como nomes DOI, deben aparecer, se están dispoñibles. Se os conxuntos de datos teñen tamén un identificador normalizado tradicional, tamén debería incluírse.
TURNER, D.P., W.D. RITTS, y M. GREGORY. BigFoot NPP Surfaces for North and South American Sites, 2002–2004. Conjunto de datos. Oak Ridge National Laboratory Distributed Active Archive Center [ORNL DAAC], Oak Ridge, (TN), USA, 2006. Disponible en: https://doi.org/10.3334/ORNLDAAC/750 [consulta: 07-03-2022].
O tamaño do arquivo dun conxunto de datos debe incluírse na referencia despois do URI se o conxunto de datos é de “datos masivos”, pero pode ser incluído se é coñecido.
PORTES, Alejandro y Rubén G. RUMBAUT. Children of Immigrants. Longitudinal Study (CILS) 1991– 2006 ICPSR20520, versión 2 (Jan 23, 2012). Conjunto de datos. Ann Arbor [US-MI]: Inter-university Consortium for Political and Social Research (distribuidor), 2012. Disponible en: https://doi.org/10.3886/ICPSR20520.v2. [82.7 MB]. [acceso: 06-04-2018].
Se só se usou un subconxunto do conxunto de datos, este subconxunto debería ser especificado proporcionando unha ligazón a unha consulta coa que é posible extraer os datos relevantes. A creación de tales consultas debería ser sustentada polas organizacións que aloxan os conxuntos de datos.
LEUPRECHT, A. [et al.]. tas_4.5_Vorarlberg_sub. Versión 1. Conjunto de datos. [Subconjunto usado: enero a junio 2014]. Vienna: CCCA Data Centre (distribuidor), 2016. Disponible en: https://hdl.handle.net/20.500.11756/93887ecf. [acceso: 28-06-2017].
Un recurso web é calquera recurso que pode ser identificado, dirixido ou xestionado dalgunha maneira na web ou nun arquivo web. Talles recursos a miúdo son dinámicos, o que converte nun desafío o citalos. Por exemplo, unha páxina de inicio dun xornal pode
cambiar varias veces ao día. Tamén hai documentos estáticos; por exemplo, as teses doutorais nunca cambian nin tan sequera na web, aínda que pode facelo a súa localización.
Estes son os elementos, en orde, que deben ser incluídos en referencias de sitios e páxinas web.
Se non hai título, ou se o título non é informativo, debería incluírse información adicional como a descrición do recurso.
BRITISH LIBRARY. The British Library. Sitio web; en línea.
Os requisitos do sistema deberían ser especificados pola etiqueta do elemento de datos “Requisitos do sistema”.
INTERNATIONAL ISBN AGENCY. E-Books and ISBNs: a position paper and action points from the International ISBN Agency. PDF. International ISBN Agency, 2010. Requisitos del Sistema: Adobe Acrobat Reader.
A referencia dun arquivo web debería proporcionar o nome do arquivo web como distribuidor, a data e a hora en que se arquivou o recurso de información (páxina web, colección de páxinas, etc.) e o URI do arquivo. O URI orixinal tamén debería ser incluído, se non está incrustado no URI do arquivo. Estes elementos da cita deberían ser especificados con encabezamentos apropiados, tales como arquivado.
BRITISH LIBRARY. Portico. [sitio web de The British Library Web]. (February 1997). En línea. The British Library, 1997. Copia archivada disponible en: Internet archive (distribuidor), https://web.archive.org/web/19970218190613/http://www.bl.uk/. [archivado: 18 febrero 1997]. [consulta: 07-03-2022].
As referencias a unha edición anterior ou a una versión dun recurso de información web deberían especificar aa edición ou a versión (por exemplo, polo seu número) e/ou a data e a hora dunha manera apropiada e proporcionar unha ligazón á copia arquivada usada.
INTERNATIONAL DOI FOUNDATION. DOI Handbook. En línea. Versión 4.2.0, February 2005. Copia archivada disponible en: Internet Archive (distribuidor), https://web.archive.org/web/20060111075618/http://www.doi.org/hb.html. [archivado: 11 enero 2006].
Se a referencia cobre todo o sitio web, debe ofrecerse unha nota de cobertura despois do título.
BBC. BBC Weather. Sitio web. Disponible en: https://www.bbc.com/weather. [consulta: 07-03-2022].
Nunha referencia en liña, se o contexto deixa claro que se está referenciando todo o sitio, é suficiente con dar só o nome do servizo e o URI da páxina de entrada.
El sitio web de la BBC (https://www.bbc.com/) contenía mucho material útil para mí.
Se o recurso de información citado é un sitio web caduco, como no caso caso en que outro host se se fixese co dominio, debería especificarse o periodo de vixencia das copias relevantes arquivadas.
The National Digital Library Project. Sitio web. Copia archivada disponible en: Internet archive
(distribuidor), https://web.archive.org/web/*/kdk.fi/fi. [2011/2018-08]. [consulta: 07-03-2022]
Xa sexa un sitio web ou un arquivo, é importante incluír a data, xa que a páxina citada pode cambiar no futuro, por exemplo, como resultado dun cambio na propiedade do dominio.
Se a páxina web citada é dinámica e utilízase unha versión específica, debe citarse unha versión arquivada do recurso. Se non se atopa unha copia de arquivo exacta da páxina, débese facer unha. Só a copia de arquivo realmente usada debería ser citada.
Os arquivos web normalmente non comproban se a páxina web colleitada cambiou desde que foi colleitada por última vez. Incluso unha páxina estática pode ser colleitada varias veces. En calquera caso, é importante incluír a data, xa que a páxina citada pode cambiar no futuro, por exemplo, como resultado dun cambio na propiedade do dominio.
INTERNATIONAL ORGANIZATION FOR STANDARDIZATION (ISO). ISO home page. En línea. Disponible en: https://www.iso.org/home.html. [viewed2020-10-06].
INTERNATIONAL ORGANIZATION FOR STANDARDIZATION (ISO). ISO home page 2010-2017. En línea. Copia archivada disponible en: Internet Archive (distribuidor), https://web.archive.org/web/*/https://www.iso.org/iso/home.html. [05-2010/02-2017]. [consulta: 07-03-2022].
Este documento non especifica regras sobre que tipo de rede social pode ou non pode ser citada, pero se a información non está publicamente dispoñible, debería ser citada como comunicación persoal.
As directrices desta norma están parcialmente baseadas nas publicadas pola American Psychological Association.
Deberíanse proporcionar o apelido e as iniciais dun autor persoal ou o nome completo dunha organización. Podería proporcionarse un identificador de nome entre corchetes despois do nombre.
PARLAND–VON ESSEN, J. [ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4460-3906]
Despois do nome real, debería facilitarse información sobre a identidade da red social, cando estea dispoñible.
OBAMA, Barack [Facebook: @barackobama].
O nome da páxina, o contido ou a cabeceira da publicación debería especificarse como título.
Os títulos do estado das actualizacións, tuits, páxinas, entradas de blog ou fotografías non deberían destacarse; os títulos de recursos de información que son independientes, como vídeos e álbumes de fotos, deberían destacarse.
Se o recurso da información citado non contén palabras (por exemplo, unha fotografía sen lenda), debería proporcionarse unha descrición do recurso como título sustituto.
THE SIMPSONS [Twitter: @TheSimpsons]. [Happy Labor Day animation]. Disponible en: Twitter, https://twitter.com/TheSimpsons/status/1168539078444208131. [consulta: 08-03-2022]
A designación de medio (por exemplo, chío, estado de actualización de Facebook, fotografía, entrada de blog, calendario, arquivo de vídeo) deberíase proporcionar despois do título como un elemento dos datos.
Essetter. Blog.
Deberían especificarse o nome do servizo e o medio. Esta información é especialmente importante se puidese ser difícil coñecer a natureza do recurso doutra maneira.
Facebook.
Mentres que o servizo e o tipo de medio deberían estar separados, hai algúns medios que só existen nun servizo particular. Neste caso, o nome do servizo pode ser omitido.
Tuit. (Un tuit solo está disponible en Twitter)
Deberíase especificar a data completa no formato ISO 8601 para os recursos de información citados que teñen unha data asociada con eles; doutra maneira, o ano é suficiente.
Ademais da data e a hora en que se viu o contido debería proporcionarse a data asociada coa entrada.
Öppen tillgång – till vilket pris? Entrada de blog. 07-07-2016. [consulta: 08-03-2022]
A hora precisa deberíase proporcionar no formato ISO 8601-1 “Representación completa” cando se citen redes sociales.
Débese proporcionar a ubicación de red do recurso citado.
PARLAND–VON ESSEN, J. Öppen tillgång – till vilket pris? Entrada de blog. 07-07-2016. Disponible en:
https://essetter.blogspot.com/2016/07/oppen-tillgang-till-vilket-pris.html. [consulta: 08-03-2022].
Se hai unha copia do recurso nun arquivo web, tamén se puede proporcionar o URI á copia arquivada.
PARLAND–VON ESSEN, J. Öppen tillgång – till vilket pris? Entrada de blog. 07-07-2016. Disponible en: https://essetter.blogspot.com/2016/07/oppen-tillgang-till-vilket-pris.html. Copia archivada disponible en: Internet archive (distribuidor), https://web.archive.org/web/20161107150327/http://essetter.blogspot.fi/2016/07/oppen- tillgang-till-vilket-pris.html. [archivado: 7 noviembre 2016T15:03:27Z]. [consulta: 08-03-2022].
Os rexistros individuais poden ser referenciados nun servizo usando os elementos dos datos proporcionados.
Por exemplo, citar unha entrada nun blog:
NICHOLAS, Nick. What Metanorma is. Entrada de blog. 05-12-2018. Disponible en: https://www.metanorma.com/blog/2018-12-05-intro-to-metanorma/. [consulta: 08-03-2022].
Por exemplo, citar unha entrada de Facebook:
ADAMS, John [@earbox]. Christina and Michelle Naughton’s new album "American Postcard" releases today on Warner Classics & Erato. Entrada de Facebook. 23-03-2019. Disponible en: Facebook, https://www.facebook.com/earbox/posts/2430059523679590. [consulta: 08-03-2022].
Por exemplo, citar un tuit dun autor individual:
GATES, B. [BillGates]. #Polio is 99% eradicated. Join me & @FCBarcelona as we work to finish the job and #EndPolio. Tuit. 26-02-2013. Disponible en: Twitter, https://twitter.com/BillGates/status/306195345845665792. [consulta: 08-03-2022]
O autor da entrada e creador do contido orixinal debería ser destacado. O contenido orixinal e o seu creador deberían citarse como parte do recurso de información que se cita.
GORKA, Sebastian [Twitter: @SebGorka]. [Captura de pantalla de un tuit de Donald J. TRUMP]. Tuit. 14-07-2019. Tuit original de: {Donald J. TRUMP [Twitter: @realDonaldTrump]. @SebGorka Wins Big, No Contest! Tuit. 12-07-2019.} Disponible en: Twitter, https://twitter.com/SebGorka/status/1150351166997442562
Os documentos non publicados son un grupo diverso de recursos de información, que inclúen por exemplo comunicacións persoais, pero tamén manuscritos medievais ou modernos, datos científicos puros, preprints e manuscritos enviados a publicacións científicas, teses doutorais e tesinas.
As comunicacións persoais inclúen por exemplo cartas, correos electrónicos e diarios, pero tamén conferencias e conversacións, xa sexan cara a cara ou vía telefónica.
As comunicacións persoais non publicadas deberían referenciarse coa data exacta.
FRANKLIN, Benjamin. 03-07-1786. [Carta a Thomas Paine] Reason and Religion, from Philadelphia. [comunicación personal].
Tamén se pueden facer citas en estilo directo.
According to Mr. J. Smith (comunicación personal, 08-10-2018), the situation was serious.
As comunicacións en grupo, tales como listaxes de correo, poden citarse dunha maneira similar ás publicaciones seriadas.
CLAWSON, B. [tuv’el]. 18-04-2000. RE: chaw’ chu’. Correo electrónico. En: lista de correo tlhIngan- Hol. Copia archivada disponible en: tlhIngan-Hol Archive, https://www.kli.org/tlhIngan- Hol/2000/April/msg00190.html.
Os números de folio de los manuscritos medievais, incluíndo a referencia ao recto/verso, deberían proporcionarse cando a cita non cobre o manuscrito completo.
Se existe un facsímil do manuscrito citado, pode ser mencionado na referencia.
SALA, P. Petit Livre d’Amour. Manuscrito; en línea. British Library Stowe MS 955, fols. 3r–12v. London: The British Library. Disponible en: British Library Digitised Manuscripts, https://www.bl.uk/manuscripts/FullDisplay.aspx?ref=Stowe_MS_955. Facsímil con comentarios de Janet BACKHOUSE e Yves GIRAUD. Lucerne: Faksimile Verlag, 1994
Se se cita un preprint, o nome do provedor de acceso e do repositorio deberían incluírse na cita. Se hai varias versións do preprint, o número da versión citada tamén debería incluírse.
Unha chamada telefónica persoal puede citarse, tanto unha transcrición como a súa gravación.
NIXON, R.M. y DEAN, J.W., III. 14-03-1973, 08:55-08:59. Llamada telefónica. Transcripción disponible en: http://nixontapes.org/ watergate/037-099.pdf
As presentacións poden referenciarse como recursos de información non publicada.
OLSSON, N. One Search. Conferencia. 2012. Google Atmosphere on Tour series, Royal Institute of Technology, Stockholm. Transcripción disponible en: https://www.kth.se/blogs/1337/presentationer/one-search-presentation-transcript/. Diapositivas disponibles en: https://www.kth.se/blogs/1337/files/2012/06/atmosphere-on- tour.pdf. [consulta: 12-09-2020].
Unha conferencia en vídeo pode tamén referenciarse.
ONGARO, Ernest. Physics Capstones. Conferencia. 2019-05-17. En: Sonoma State University. Grabación en vídeo disponible en: YouTube (distribuidor), https://www.youtube.com/watch?v=AK24mOEq448. [consulta: 08-03-2022].
As listas alfabéticas de referencias deberían ordenarse da seguinte maneira:
a) Os propios escritos dun creador preceden a calquera recurso de información que el/ela citase.
b) Unha entrada de creador único precede a entradas de creadores duais ou múltiples que empecen co mesmo nome.
c) As entradas múltiples dun único creador ordénanse cronoloxicamente, empezando polo recurso de información citado máis antigo.
d) As entradas de creadores múltiples co mesmo primeiro creador poden ordenarse cronoloxicamente despois das entradas que sexan só do primeiro creador ou cun co-creador, para así emparellar as citas no documento que teñen o nome do primeiro creador, “e outros” ou “et a o” despois da data.
e) Os creadores corporativos (tales como organizacións) alfabetízanse de acordo coa primeira palabra significativa do nome.
En circunstancias especiais, pode usarse unha orde alternativa se se fai de maneira consistente para todas as referencias.
Exemplo. Nas listas de referencias ordenadas por orde de clasificación ou de materia, a miúdo é apropiado poñer o título primeiro e o creador despois.
Exemplo. Nas listas de últimas adquisicións de mapas, é posible poñer a área primeiro.
Exemplo. En listas de imaxes en movemento, normalmente ponse primeiro o título.
SISTEMA DE NOME E DATA (SISTEMA HARVARD)
No sistema de nome e data, normalmente coñecido como o sistema Harvard, o elemento do ano insérese despois do creador.
CRANE, D., 1972. Invisible Colleges. University of Chicago Press.
Dentro do texto, se o nome do creador aparece de maneira natural, séguelle o ano entre paréntese, pero se non, tanto o nome como o ano están entre paréntese.
Citas no texto
O nome do creador e o ano de publicación do recurso de información citado aparecen no texto nun sistema de nome e data. Se o nome do creador aparece de maneira natural no texto, séguelle o ano entre paréntese, pero se non, tanto o nome como o ano están entre paréntese. Nunha cita a unha parte dun recurso, a localización da parte (por exemplo, o número de páxina ou capítulo e parágrafo)
poden darse despois do ano entre paréntese. Se dous ou máis recursos de información teñen o mesmo creador e ano, distínguense por letras en minúscula (a, b, c, etc.), que seguen ao ano entre paréntese.
The notion of an invisible college has been explored in the sciences (Crane 1988). Its absence among historians is noted by Stieg (1981b, p. 556). It can be, as Burchard (1965) points out, that they have no assistants, or are reluctant to delegate (Smith 1980; Chapman 1981). The collaborative relationships required by such groups have been recently codified as an International Standard
(International Organization for Standardization 2017).
Si dos o más recursos de información tienen el mismo creador y año, se distinguen por letras en minúscula (a, b, c, etc.), que siguen al año entre paréntesis.
The notion of an invisible college has been explored in the sciences (Crane 1988). Its absence among historians is noted by Stieg (1981b, p. 556). It can be, as Burchard (1965) points out, that they have no assistants, or are reluctant to delegate (Smith 1980; Chapman 1981). The collaborative relationships required by such groups have been recently codified as an International Standard (International Organization for Standardization 2017).
Exemplo de lista de referencia con sistema de nome e data
BURCHARD, J. E., (1965). How humanists use a library. En: C. F. J. OVERHAGE y J.R. HARMAN (eds.). Intrex: Report on a planning conference and information transfer experiments, pp. 41–87. MIT Press, 1965.
CHAPMAN, J., (1981). Report to the British Library Research and Development Department. Microficha. Birmingham: University School of History. S1/9/281.
CRANE, D., (1972). Invisible Colleges. University of Chicago Press.
SISTEMA NUMÉRICO
Cita no texto
No modelo de cita no texto, os numerais no texto, entre paréntese, corchetes ou superíndices, remiten a recursos de información na orde en que estes se citaron por primeira vez. As citas subsecuentes dun recurso de información particular reciben o mesmo número que a primeira. Se se citan partes particulares dun recurso de información, números de páxina, etc., poden aparecer despois dos numerais.
The notion of an invisible college has been explored in the sciences (26). Its absence among historians is noted by Stieg (13 p. 556). It may be, as Burchard (8) points out, that they have no assistants, or are reluctant to delegate (27, 28). The collaborative relationships required by such groups have been recently codified as an International Standard (12)
Referencias
As referencias aos recursos de información deberían ordenarse na súa orde numérica nunha lista numerada.
Exemplo de lista de referencia con numerais e punto
26. CRANE, D. Invisible Colleges. University of Chicago Press, 1972.
27. SMITH, C. Problems of information studies in history. En: S. STONE (ed.), Humanities information research. Sheffield: CRUS, 1980, pp. 27–30.
28. CHAPMAN, J. Report to the British Library Research and Development Department. Microficha. Birmingham: University School of History, 1981. S1/9/281.
Exemplo de lista de referencia con numerais entre corchetes
[26] CRANE, D. Invisible Colleges. University of Chicago Press, 1972.
[27] SMITH, C. Problems of information studies in history. En: S. STONE (ed.), Humanities information research. Sheffield: CRUS, 1980, pp. 27–30.
[28] CHAPMAN, J. Report to the British Library Research and Development Department. Microficha. Birmingham: University School of History, 1981. S1/9/281.
SISTEMA DE ETIQUETA CON NOME
Asígnase unha etiqueta con nome elixida polo autor a cada recurso de información citado. Ao citar un recurso de información, unha etiqueta con nome incluída entre paréntese, corchetes ou superíndices, situada despois da información citada, representa unha cita ao recurso de información especificado.
Todas as citas dun recurso de información particular utilizan unha etiqueta con nome idéntica. Se se citan partes específicas dun recurso de información, números de páxina, etc., poden aparecer despois da etiqueta con nome.
The notion of an invisible college has been explored in the sciences [INV]. Its absence among historians is noted by Stieg [HISTNEEDS, p.556]. It may be, as Burchard [HUMLIB] points out, that they have no assistants, or are reluctant to delegate [PROBISH] [BLRDRPT]. The collaborative relationships required by such groups have been recently codified as an International Standard [ISO 44001].
Referencias
As referencias aos recursos de información deberían ordenarse alfabeticamente de acordo coas etiquetas con nome.
Exemplo de lista de referencia con etiquetas con nome
[HISTNEEDS] STIEG, M. F. The information needs of historians. College and Research Libraries, vol. 42 (1981), n. 6, pp. 549–560.
[HUMLIB] BURCHARD, J. E. How humanists use a library. En: C. F. J. OVERHAGE y J. R. HARMAN (eds.). Intrex: Report on a planning conference and information transfer experiments, pp. 41–87. MIT Press, 1965.
[INV] CRANE, D. Invisible Colleges. University of Chicago Press, 1972.
APUNTAMENTOS
Cita no texto
Para os apuntamentos, os numerais no texto, entre paréntese, corchetes ou superíndices, remiten a notas, numeradas na orde en que aparecen no texto. As notas poden conter referencias aos recursos de información citados. As citas múltiples dun recurso de información deberían recibir números de notas separados.
The notion of an invisible college has been explored in the sciences (32). Its absence among historians is noted by Stieg (33). It may be, as Burchard (34) points out, that they have no assistants, or are reluctant to delegate (35)
Referencias
As notas deberían presentarse en orde numérica.
Unha nota que remite a un recurso de información citado nunha nota previa debería ou ben repetir a referencia completa ou proporcionar o número da nota previa, cos números de páxina necesarios, etc.
Se os nomes están abreviados, a primeira nota (nota 1.) debería explicar todas as abreviaturas ou mencionar onde se poden atopar as explicacións.
1 As abreviaturas utilizadas son:
– CRUS = Centre for Research on User Studies.
– UGC = University Grants Committee.
33. STIEG, ref. 15, p. 556.
34. BURCHARD, ref. 8.
35. SMITH, C. Problems of information studies in history. En: S. STONE (ed.). Humanities information research. Sheffield: CRUS, 1980, pp. 27–30.
SISTEMA IMPLÍCITO
Cita no texto
Este sistema cita recursos de información con identificadores de documentos, tales como normas internacionais. Como non todos os recursos están etiquetados con identificadores de documentos, este sistema úsase a miúdo en combinación con outro sistema de citas.
O identificador de documento do recurso de información úsase directamente no texto. Non hai diferenza entre citar un recurso de información unha ou múltiples veces. Se se citan partes concretas dun recurso de información, como números de páxinas, etc., poden aparecer despois do identificador do documento.
The notion of an invisible college has been explored in the sciences [26]. Its absence among historians is noted by Stieg [13 p. 556]. It can be, as Burchard [8] points out, that they have no assistants, or are reluctant to delegate [27,28]. The collaborative relationships required by such groups have been recently codified as an International Standard, ISO 44001:2017. A successful example of such collaboration can be found in IETF RFC 3113.
Referencias
Cando só se usa o sistema implícito, os recursos de información deberían ordenarse nunha orde lóxica de acordo cos identificadores de documento. A presentación dos recursos de información pode agruparse e ordenarse segundo a categoría.
Cando se usa con outro sistema de citas
– os recursos de información implicitamente citados poden ordenarse segundo as regras do outro
sistema.
– os recursos de información implicitamente citados poden agruparse xuntos segundo deséxese.
– as referencias dos diferentes sistemas de citas poden situarse en bibliografías separadas.
Exemplo de referencia usando exclusivamente o sistema implícito:
CC 18012, Date and time – General recurrence representation.
ISO 8601-1:2019, Date and time – Representations for information interchange – Part 1: Basic rules.
ISO 8601-2:2019, Date and time – Representations for information interchange – Part 2: Extensions
Exemplo usando o sistema implícito con outro sistema:
[2] ISO 44001:2017, Collaborative business relationship management systems — Requirements and framework.
[3] IETF RFC 3113, 3GPP-IETF Standardization Collaboration.
…
[8] BURCHARD, J. E. How humanists use a library. En: C. F. J. OVERHAGE y J. R. HARMAN (eds.). Intrex: Report on a
planning conference and information transfer experiments, pp. 41–87. MIT Press, 1965.
…
[13] STIEG, M. F. The information needs of historians. College and Research Libraries, vol. 42 (1981), n. 6,
pp. 549 – 560.
…
[26] CRANE, D. Invisible Colleges. University of Chicago Press, 1972.
…
REFERENCIAS PERSISTENTES A RECURSOS NA INTERNET
Neste anexo descríbese como facer referencias persistentes e confiables a recursos de información web que non son accesibles a través de ligazóns baseadas en identificadores persistentes e servizos de resolución que usan eses identificadores.
Isto é debido a que os URLs tenden a ser efémeros. Hai unha gran porcentaxe de citas que sofren ligazóns rotas ou un desprazamento de contido. Neste último caso, o contido cambia tanto que perde toda similitude co contido orixinalmente enlazado. Por iso, non deberían usarse nin como identificadores nin como ligazóns nas citas.
Como os documentos electrónicos poden ser eliminados da internet e mesmo dos arquivos web, é imposible evitar por completo as ligazóns rotas. Con todo, hai maneiras de mitigar as ligazóns rotas e o desprazamento de contido. Na actual web, as opcións son as seguintes:
– Sistemas de identificador persistente (PID), como o DOI ou o HANDEL. O PID debería usarse na cita cada vez que o recurso de información citado téñao. Incluso os PID peor xestionados deberían en todo caso ser máis confiables e proporcionar un conxunto máis rico de servizos de resolución que o URL do recurso.
– Sistemas de ligazón permanente. Os sistemas de ligazón permanente axudan a proporcionar URIs coa intención de que permanezan
sen cambios no futuro durante moitos anos. Perma.cc é un exemplo destes sistemas.
– Servizos de citas web. Arquivan un recurso e proporcionan identificadores e servizos que faciliten o acceso aos recursos arquivados. Un exemplo dun servizo de cita web é WebCite. Son responsables de proporcionar e resolver URIs para as copias arquivadas dos recursos citados.
– Arquivos web. Os arquivos web recollen e preservan partes da internet para futuros investigadores e para o público. Se o arquivo ten un labor baseado nunha lei de depósito legal, normalmente está encargado de recompilar e preservar aquelas partes da web que son importantes para o patrimonio nacional do país. Nun arquivo web ben deseñado, posto en práctica e xestionado, non hai risco de desprazamento de contido intencional ou non intencional. Por tanto, se o recurso de información citado é un único documento ou imaxe, unha ligazón á copia nun arquivo web é unha elección segura. As páxinas web presentan problemas como os recursos web dinámicos, as ligazóns a recursos externos ou a temporalidade. Pero a pesar destes inconvenientes, a copia debería citarse se:
– o recurso de información que se vai a citar non vai estar dispoñible na internet no momento no que se publique o recurso citado, pero existe unha copia arquivada, que é idéntica ao orixinal ou contén a mesma información, aínda que haxa algunhas diferenzas na presentación.
– o recurso de información citado é dinámico e cambia frecuentemente ou polo menos nun futuro próximo.
– o recurso de información citado ten valor só se é seguro que non hai posibilidade de ligazóns rotas ou de desprazamento de contido.
CONFIANZA
É posible facer unha estimación sobre a fiabilidade dun arquivo web baseándose en, por exemplo, os seguintes factores:
Un arquivo web mantido por unha biblioteca nacional, baseado nunha lei de depósito legal, é máis confiable que un arquivo web ao que lle falte un sólido respaldo legal e institucional. Da mesma maneira, é máis probable que sobreviva un sistema cunha gran comunidade de usuarios que un sistema menos popular.
Dous problemas importantes son o peche dun arquivo web e a obsolescencia técnica.
Universidade da Coruña. Servizo de Biblioteca Universitaria. Campus de Elviña, Edificio Xoana Capdevielle, 15071, A Coruña. infoguías.biblioteca@udc.es 